(Πρώτη Δημοσίευση : Huffington Post, 10/7/2019)
Συχνά - πυκνά χρειάζεται, και στο Ελληνικό Δημόσιο, η συλλογή απόψεων για ένα θέμα. Αν και η πρακτική αποφεύγεται όπως ο διάολος αποφεύγει το λιβάνι (τα "τι να τους ρωτάμε τώρα", τα "θα αρχίσουν να παραπονούνται και θα μας ξεφτιλίσουν" και τα "πρέπει να δώσει άδεια ο Γενικός" , πάνε σύννεφο), κάποιες φορές ξεπερνιούνται όλα τα εμπόδια και η πρόοδος συντελείται: αποφασίζεται να ζητηθεί η γνώμη άλλων μέσω ερωτηματολογίου.
Συχνά - πυκνά χρειάζεται, και στο Ελληνικό Δημόσιο, η συλλογή απόψεων για ένα θέμα. Αν και η πρακτική αποφεύγεται όπως ο διάολος αποφεύγει το λιβάνι (τα "τι να τους ρωτάμε τώρα", τα "θα αρχίσουν να παραπονούνται και θα μας ξεφτιλίσουν" και τα "πρέπει να δώσει άδεια ο Γενικός" , πάνε σύννεφο), κάποιες φορές ξεπερνιούνται όλα τα εμπόδια και η πρόοδος συντελείται: αποφασίζεται να ζητηθεί η γνώμη άλλων μέσω ερωτηματολογίου.
Έτσι έγινε και στην περίπτωσή μας, όπερ και έλαβα σχετικό email, από κεντρικό κρατικό φορέα, όπου καλείται το Πανεπιστήμιό μου να συμβάλει στον διάλογο για την επόμενη "προγραμματική περίοδο" (σας δίνω και το τυράκι σας: το νέο ΕΣΠΑ ξεκινά να σχεδιάζεται). Βλέπετε, είναι καιρός τώρα που οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών θέλουν να δουν αποδείξεις συμμετοχής των κατά τόπους κοινωνιών, επιχειρηματικών ομάδων, ακαδημαϊκών φορέων και λοιπών εταίρων, και δεν αρκούνται πια στην σχεδόν αποκλειστικά ιδεολογική προσέγγιση των αιρετών μας και των επιτελείων τους («βάλε ρε και δύο-τρία εκατομμύρια για εκπαίδευση, ποιος θα μας πει όχι… »)
Μέχρι εδώ καλά. Μέχρι να ανοίξω
το email και να δω πάλι το ΠΑΡΑΛΟΓΟ σε πλήρη ανάπτυξη:
Το email έχει Link σε Dropbox (!) και λες "α, θα δω κάτι ωραίο", ηλεκτρονικό και γρήγορο. Αλλά
στο link σε περιμένει έγγραφο PDF, μεγέθους πολλών megabytes, 20
σελίδων, ΣΚΑΝΑΡΙΣΜΕΝΟ, άρα μη επεξεργάσιμο. Για να σας βοηθήσω να τρελαθείτε
μαζί μου, ας ανατρέξουμε στη διαδικασία παραγωγής και επεξεργασίας του, την
οποία τονίζω ότι μηχανεύτηκε και υλοποίηση ο «υπεύθυνος ηλεκτρονικής
διακυβέρνησης» του φορέα:
1. Χρησιμοποιώντας κάποιον επεξεργαστή κειμένου, το έφτιαξε το είκοσι-σέλιδο
(το οποίο είναι είκοσι-σέλιδο γιατί σε κάθε ερώτηση έχει από κάτω χώρο για την
απάντηση, με τελίτσες, ξέρετε …).
2. Μετά το τύπωσε και στην πρώτη σελίδα πρόσθεσε ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ, με μπλε μελάνι
(πάντα) αριθμούς πρωτοκόλλου υπογραφές και σφραγίδες του φορέα.
3. Μετά το σάρωσε (θα το λέω ΣΚΑΝΑΡΙΣΕ από τώρα, για να σας κάνω πιο έξαλλους)
και το έσωσε σαν PDF.
4. Μετά το έβαλε σε Dropbox (γιατί προφανώς στα πρώτα emails άρχισε να γυρίζει πίσω, επειδή είναι είκοσι megabytes.
Μέχρι εδώ έχει ξοδέψει μόνο 20
σελίδες χαρτί. Έλα όμως που το έστειλε
σε περίπου 100 φορείς, μερικοί από τους οποίους είναι συλλογικοί, όπως το
Πανεπιστήμιο. Και φυσικά, απαιτεί να του σταλεί πίσω, με «email ή με ΦΑΞ» υπογεγραμμένο (μπλε μελάνι) και ΣΦΡΑΓΙΣΜΕΝΟ με τη
ΣΦΡΑΓΙΔΑ του φορέα. Άρα, κρατηθείτε
πάλι:
5. Το κατεβάζω από το Dropbox όπως μάλλον κάνουν ακόμη
50-100 καθηγητές στο Πανεπιστήμιο ή …
περίπου 1000 συνολικά άνθρωποι που θέλουν να συμβάλλουν στο διάλογο για
το νέο ΕΣΠΑ.
6. Δεν μπορώ να κάνω τίποτε άλλο (επειδή είναι σκαναρισμένο, είναι σαν
φωτογραφία) παρά να το τυπώσω κι εγώ, να το συμπληρώσω ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ (με μπλε
μελάνι, πάντα) πάνω από τις τελίτσες, να βάλω «Ν» ή «Χ» σε κουτιά,
7. Να το σκανάρω πάλι και να το στείλω στα κεντρικά του Πανεπιστημίου μου,
όπου θα μαζευτούν ακόμη καμιά πενηνταριά τέτοια,
8. Να τα στείλουμε τελικά στο φορέα (χωρίς φυσικά να μπορέσουμε να συνθέσουμε
απόψεις)
9. Ο οποίος μάλλον θα τα τυπώσει πάλι και …
10. Θα αρχίσει να τα «επεξεργάζεται» με
την άοκνη εργασία γραμματέων και στελεχών, που δεν θα προλαβαίνουν φυσικά να
τελειώσουν στην ώρα τους και θα θέλουν κι άλλους συναδέλφους, ώστε όλοι μαζί να
φωνάζουν «δεν έχουμε προσωπικό».
Κάμερα σε μένα.
Μόλις έλεγξα πως πάει ένα άλλο
ερωτηματολόγιο, που φτιάξαμε με μία συνεργάτη μου, ΦΥΣΙΚΑ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΜΕΣΟ (google forms στην περίπτωση αυτή) για την
αξιολόγηση ενός συστήματος του Δημόσιου Τομέα, με χιλιάδες χρήστες. Τι βλέπω, φτάσαμε τις 500 απαντήσεις, σε μία
εβδομάδα. Ήδη βλέπω τα ΑΥΤΟΜΑΤΑ
παραγόμενα γραφικά, τα αποτελέσματα, τα δημογραφικά, όλα. Μας πήρε βέβαια μία μέρα να το φτιάξουμε και
άλλες πέντε να το τρέξουμε πιλοτικά και να το «κουρντίσουμε», αλλά τώρα τρέχει
μόνο του.
Να συγκρίνουμε τις δύο μεθόδους, για
500 ερωτηματολόγια ;
Το χειρόγραφο Ερωτηματολόγιο
|
Το Google Sheet
|
|
Χαρτί που
τυπώθηκε (σελίδες)
|
10.000
|
0
|
Χρόνος
δημιουργίας (ανθρωποώρες)
|
5
|
20
|
Χρόνος
επεξεργασίας (ανθρωποώρες)
|
500+
|
5
|
Πιθανότητα
λαθών
|
Μεγάλη (τρελό «κόπυ πάστε»)
|
Μηδενική
|
Δυνατότητα
διόρθωσης στην πορεία – πρόσθεσης ή αφαίρεσης απαντήσεων
|
Τρελός είσαι ? Στάλθηκε τώρα … πάει
|
Αρκετή
|
Ευκολία
για το χρήστη (άρα και σχέση με πιθανότητα απάντησης)
|
Ώχ, πολύ το ψειρίζεις ρε φίλε. Αν
δε θέλουν να μην απαντήσουν …
|
Φιλικό και εύκολο. Τελειώνεις σε 10 λεπτά.
|
Συνολικός
χρόνος που απαιτείται για συλλογή και επεξεργασία
|
Θα κρατήσει 2-3 μήνες, για 500 απαντήσεις (αν τις πάρει ποτέ, αν μπορέσει
να τις επεξεργαστεί)
|
Σε δύο εβδομάδες τελειώσαμε
|
Και τώρα υπολογίστε: να μην
γίνεται ένα ανάλογο ερωτηματολόγιο το χρόνο από κάθε Φορέα Γενικής Κυβέρνησης ; Άρα, 3000 φορείς, 30.000.000 σελίδες,
1.500.000 ανθρωποώρες, και άλλα που ζαλίζουν.
Και μη βιαστείτε να πείτε «μα δεν
γίνονται τόσα ερωτηματολόγια», γιατί αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα: είμαστε
χαμένοι από χέρι.
-
Αν τα
κάνουμε (αλλιώς bye-bye ΕΣΠΑ 2025) θα χαλάσουμε 300 δέντρα χαρτί (100.000 σελίδες λέει βγάζει ένα
έλατο 15 μέτρα ψηλό) και 100 άτομα για ένα χρόνο περίπου.
-
Αν δεν τα
κάνουμε, τότε το αποτέλεσμα είναι χειρότερο.
If you cannot measure, you cannot manage, βλέπετε…
Αλλά και πάλι, το σημαντικό δεν
είναι ούτε αυτό. Ούτε τα χαρτιά, ούτε τα
κόστη, ούτε οι απαντήσεις, ούτε τα αποτελέσματα του ταπεινού ερωτηματολογίου,
ούτε οι «ανάγκες για προσωπικό» που τεχνητά διογκώνονται καθώς πετάμε
ανθρωπομήνες από τα παράθυρα.
Το σημαντικό είναι ότι κάθε
τέτοια, άμυαλη, άστοχη και πρόχειρη προσπάθεια αποκαρδιώνει όσους θέλουν να
πάνε λίγο πιο μπροστά, να αλλάξουν κάτι, έστω και λίγο. Και τους κάνει όλους, τους καλούς και τους
μέτριους, τους πρόθυμους για αλλαγή αλλά και τους καρεκλοκένταυρους του
«συστήματος» (που μόνο τέτοιο δεν είναι, όπως θα έλεγε ο Αριστοτέλης), να αναφωνούν
συμφωνώντας έν χορώ, στο διηνεκές, οι μεν με κρυφή λύπη και οι δε με τη φανερή ικανοποίηση
της χαιρεκακίας: «ωχ αδερφέ, μην ασχολείσαι, τίποτε δεν αλλάζει, δεν έχει νόημα
η προσπάθεια.»
Και όμως έχει.
Αν με διαβάσατε μέχρι εδώ, πρέπει
να έχετε ήδη αρχίσει να το πιστεύετε …
